جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

معجزه پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) کتاب آسمانی اوست . دریافت جنبه‌های اعجاز قرآن، آرزو و درک معارفش وظیفه هر مسلمانی است . به دنبال دعوت آیات تحدی و مبارزطلبی آنان با چندین آیه، به بررسی ارتباط و هماهنگی بین آیات قرآن هدایت می‌شویم . بعد از تفحص در تئوریهای تناسب آیات و تجزیه و تحلیل آیات دو سوره مورد نظر، با دلالت حجتهای ادبی، تاریخی، تفسیری، عقلی و منطقی مشخص می‌گردد که : هر یک از دو سوره انفال و توبه دارای محور خاصی هستند که حول آن، همه آیات به نظام درآمده‌اند و علیرغم بعد زمانی نزول این دو سوره، هماهنگی و تناسب بین مطالبشان، آنها را قرین یکدیگر ساخته است . ضمن اینکه بعضی از احکام، با توجه به ارتباط آیات ، استخراج و یا تکمیل می‌گردند، یکی از وجوه اعجاز این کتاب نیز، در تناسب بین آیات آن جلوه‌گر می‌شود. نکته اساسی دیگر اینکه، توجه به روابط و نظم آیات است که رسیدن به معنای صحیح کلام الهی را تقویت می‌کند، لذا در ترجمه آن به زبان دیگر، نباید ارتباط آیات را از نظر دور داشت .

در این پایان‌نامه موضوع "دعا در قرآن" از دو جهت مورد بررسی قرار گرفته است : 1) دعا به معنای مصدری 2) دعا به معنای اسمی. مراد از "دعا" به معنای مصدری، معناشناسی دعا در قرآن کریم است . در این قسمت سعی شده با استناد به قول لغت پژوهان و نیز موارد کاربرد واژه دعا و دیگر واژگان هم خانواده آن در قرآن کریم، مفهوم صحیح دعا از دیدگاه قرآن ارائه شود. سئوالی که در این بخش مطرح است این است که حقیقت دعا چیست ؟ آیا دعا، خواندن است یا خواستن؟ به عبارت دیگر آیا دعا با سئوال متفاوت است ؟ جوابی که ارائه شده است که دعا گرچه در مفهوم به معنای خواندن است ولی هر خواندنی مستلزم خواستن است . پس اگر کسی خدا را می‌خواند، خواسته‌ای دارد که او را می‌خواند. بنابراین گرچه مدلول مطابقی دعا، خواندن است .اما خواستن نیز جزو مدلول التزامی آن است لذا خداوند در مقام بازداشتن انسان از خواندن دیگران می‌فرماید: "والذین تدعون من دونه مایملکون من قطمیر. ان تدعوهم لایسمعوا دعاءکم و لوسمعوا مااستجابوا لکم. و کسانی را که بجز او می‌خوانید، مالک پوست هسته خرمایی (هم) نیستند. اگر آنها را بخوانید، دعای شما را نمی‌شنوند و اگر (فرضا) بشنوند اجابتتان نمی‌کنند." (فاطر، 14-13) و در ادامه فرمود: "یایها الناس انتم الفقراء الی الله و الله هو الغنی الحمید. ای مردم، شما به خدا نیازمندید و خداست که بی‌نیاز ستوده است ." (فاطر، 15). نتیجه آنکه می‌توان گفت علت فاعلی دعا، فقر ذاتی انسان است و علت غایی آن، غنی شدن و گرفتن حاجات است و علل صوری و مادی آن، سئوال و ندا و خواندن با حال تضرع و ابتهال و تبتل است . از بررسی آیات قرآن بدست می‌آید که "دعا" و "عبادت " درعین تعدد مفهومی، وحدت مصداقی دارند، خواندن غیرخدا مستلزم خارج شدن از مرز عبودیت حق تعالی و وارد شدن به محدوده شرک است . در این قسمت مرز بین توسل و خواندن اولیای خدا و شرک به خدا روشن شده است . خواندن هر چیز و هر کسی که خداوند آن را واسطه فیض خود قرار نداده باشد و به تعبیر قرآن کریم "ما انزل الله بها من سلطن. و خدا دلیلی بر (حقانیت) آنها نازل نکرده است ." (یوسف ، 40) شرک است . مراد از دعا به معنای اسمی، بررسی مضامین دعاهایی است که در قرآن کریم از زبان انبیاء و اولیاء و ملائکه و مومنان و... بیان شده است . سه چیز محور درخواستهای دعا کنندگان در دعاهای قرآنی است : 1) استغفار و طلب آمرزش . مضمون بیشتر دعاهای قرآنی را طلب آمرزش تشکیل می‌دهد. از آنجا که گناه مانع قرب است ، قبل از هر درخواستی باید از خدا طلب مغفرت کرد و در روایات هم آمده است که "خیرالدعاء الاستغفار". 2) طلب هدایت و راه‌یابی به صراط مستقیم. 3) درخواست نعمت . علم و دانش ، صبر و پیروزی و فرزند صالح از جمله درخواستهای انبیاء و اولیاء در دعاهای خود است .

چکیده ندارد.

چکیدهملاصدرا در حکمتِ متعالیه، از روش‌هایِ مختلفِ جلبِ معرفت مثل وحی (نقل)، شهود و عقل در کنارِ هم بهره برده است، یعنی از روش‌هایی که معمولاًچنین تصور می‌شده که هر یک به مکتبِ فکریِ خاصی اختصاص دارد، همچنین صدرا در آثارِ خود از کتبِ بسیار متعدد و متنوعی بهره برده است به نوعی که هر یک از این کتب به اندیشمندانی متعلق است که ممکن است حتی از اصحابِ نظام‌هایِ فکریِ متمایزی مثلِ فلسفه‌یِ مشاء، عرفان و ... شناخته شوند، از همه مهم‌تر اینکه صدرا در مواردِ متعددی، در یک مسأله‌یِ فلسفی خاص مواضعِ متعددی گرفته بدونِ اینکه مشخصاًً از یکی دفاع کرده و دیگر موارد را نفی کند و این مواضع نیز معمولاً با آرائی که در نظام‌هایِ مختلفِ فکری ارائه می‌شود هم‌خوانی دارد.همه‌یِ این موارد موجب شده عده‌ای عملکردِ صدرا را نوعی التقاط برشمرده‌اند و عده‌ای نیز ضمنِ تأکید بر مواردِ بازگفته به نوعی آن را از محسناتِ حکمتِ متعالیه برشمرده‌اند و معتقدند از آن‌جا که صدرا در حکمتِ متعالیه از الگویِ پژوهشیِ ویژه‌ای بهره می‌برد، این نوع عملکردِ او به انسجامِ حکمتِ متعالیه ضربه‌ای نمی‌زند. اما در اینکه این الگویِ پژوهشی چیست، ایده‌هایِ متعددی از سویِ صدراپژوهان ارائه شده است. در این میان محقق با بررسی محتواییِ آثارِ صدرا به این ایده راه یافته که صدرا متناسب با مبانیِ هستی‌شناسانه، انسان‌شناسانه و معرفت‌شناسانه‌یِ خودش، ملزَم بوده که چنین روشی را در فلسفه‌اش پیش گیرد، او با توجه به مشکَّک و مرتبه‌مند دانستنِ عوالِم و انسان و ادراکاتِ او ملزَم بوده متناسب با مراتبی که انسان در عالَم به خود اختصاص می‌دهد و ادراکاتی که در آن مرحله تحصیل می‌کند، نظریه‌پردازی کند و همین موجب شده در آثار ملاصدرا، در بسیاری از مسائلِ فلسفی، متناسب با این مراتب مواضعِ متعددی وجود داشته باشد.تصریحات صدراما را به این نتیجه می‌رساند که صدرا هم خود به لحاظِ وجودی مراحل و مراتبی را متناسب با آن‌چه پیش‌بینی می‌شد از سر گذرانده و هم برایِ مخاطب مراحلِ مشابهی را پیش-بینی‌می‌کند و هم مبانیِ او اقتضایِ فلسفه‌ای دارایِ مراتب –سه مرتبه‌ای- را دارد. برایِ سنجشِ صحتِ این تلقی از روشِ صدرا، در پنج مسأله از مهم‌ترین مسائلِ فلسفی، به اقتضایِ الگویِ پیشنهادی به دنبالِ یافتنِ سه موضعِ مرتبه‌مند در هر مورد بودیم که نتیجه‌یِ نسبتاً مطلوبی داشت به نحوی که محقق را برایِ پذیرشِ این الگو قانع ساخت. کلمات کلیدی:ملاصدرا، نظامِ فکری، فلسفه‌یِ مشاء، عرفان، حکمتِ متعالیه، تشکیکِ وجود، وحی، شهود، عقل، برهان، عقلِ منوَّر، وجود، ماهیت، روشِ تشکیکی، روشِ مرتبه‌مند، الگویِ پژوهشی سازوار

چکیدهقریب 47 آیه قرآن در باره حضرت آدم علیه السلام است که 19 آیه آن در خصوص زندگی آدم و دستورات خداوند به او در بهشت می باشد که در میان آن آیات وَعَصى‏آدَمُرَبَّهُفَغَوى‏ ، وَلاتَقْرَباهذِهِالشَّجَرَهَفَتَکُونامِنَالظَّالِمِینَ‏ ، و چند آیه دیگر است که شبهه عصیان آدم علیه السلام را تقویت می کند در میان متکلمان شیعه اثنا عشری که قائل به عصمت انبیاء قبل و بعد از نبوتشان هستند تنها ظاهر کلام شیخ مفید در کتاب اوائل المقالات است که گناه صغیره مستخفه را قبل از نبوت برای انبیاء علیهم السلام جایز می داندالبته شیخ، ما را با مراجعه به کتاب نکت الاعتقادیه از ظاهر کلامش انصراف داده چون ایشان در آنجا گناه صغیره قبل از نبوت را منافات با غرض شارع که اعتماد و وثوق به پیامبران است می داند در نتیجه شیخ هم مانند سائر علماء و متکلمان قائل به عصمت انبیاء قبل و بعد از نبوت می باشد با این بیان علماء شیعه آیات را حمل بر غیر گناه کرده اند عده قلیلی از آنها قائل شدند که آدم علیه السلام با خوردن از درخت و ترک نهی خداوند مرتکب فعل مکروه شده است اما غالب علمای شیعه فعل آدم را حمل بر غیر مکروه کرده اندبسیاری از آنها نهی آدم از درخت را مستحب دانسته اند و خوردن از درخت را ترک امر مستحب بیان کرده اند و کثیری دیگر آن را حمل بر ترک اولی کردند در نهایت عده ای در خصوص فعل آدم آدم علیه السلام قائل به ترک امر ارشادی شدند و نظرات قبلی را ناصواب دانسته اند گروه آخر علت را این گونه بیان کرده اند اولا فعلی که آدم علیه السلام انجام داد در بهشت برزخی بود و در بهشت تکلیفی وجود نداردثانیا خداوند تکلیف را بعد از هبوط آدم علیه السلام ایجاد کرده است کما اینکه آیه 38 بقره به آن اشاره دارد در نتیجه با این بیان چه بهشت را برزخی معنی کنیم وچه دنیایی تکلیف بعد از هبوط ازبهشت لازم شده است و فعل مکروه ، مستحب، و ترک اولی در جایی است که تکلیف وجود داشته باشداما امر و نهی ارشادی(نصیحتی)تکلیف آور نیست مثل امر و نهی طبیب به بیمار است

چکیده ندارد.

همه هستی بر حق بنا شده و در هیچ گوشه آن انحراف و سستی دیده نمی‌شود «ما خلق‌الله‌السّموات والارض و ما بینهما إلاّ باالحق» و همه چیز مظهر و جلو‌ای از حق او است «إنّ فی خلق‌السّموات والارض واختلاف‌اللّیل والنّهار...لآیات لقوم یعقلون» اما این پدیده ناب هستی «حق» مثل بقیه امور این عالم دنیا از گزند حوادث مصون نمانده و باطل یعنی پوچی هر از چند گاهی چنان میدان گرفته که گویی حق وجود ندارد هر چه است باطل است و تبیین اهتمام ما در این پژوهش بر همین نکته است تا پرسش اساسی این موضوع مهم بیان گردد. پرسشهایی مانند: معیار شناخت حق و باطل و ویژگی‌های حق و باطل و از این جهت که در دنیای انسان همواره و یا اکثر مواقع، دولت باطل حاکم است درحالیکه آیات و روایات از ناپایداری باطل سخن می‌گویند. ولی باید گفت جولان باطل تنها در پوشش حق است، اگر حق از باطل گرفته شود، باطل نخواهد ماند.این مجموعه از پنج فصل گردآوری شده، فصل اول کلیات مسأله فصل دوم ویژگی‌های حق و باطل، همچون بقای حق و نابودی باطل، اصالت حق و تبعی بودن باطل و... فصل سوم به آثار حق و موانع حق و باطل، همچون رشد و سودمندی و منبع خیرات بودن حق و موانع پذیرش آن، جهل، غفلت، رفاه‌طلبی و...پرداخته شده، فصل چهارم مثالهای مطرح در قرآن در خصوص حق و باطل چون آیه17 سوره رعد «أنزل من‌السّماء ماءً فسالت أودیه بقدرها فاحتمل‌السّیل زبداً رابیاً...کذالک یضرب‌الله‌الحق والباطل...» و چند نمونه دیگر آن مطرح گشته است.در فصل پنجم مصادیق روشن حق و باطل، همچون وجود حق تعالی، کتب آسمانی، معجزه، و باطلها همچون وسوسه، ظلم، شرک و...پرداخته شده است و در پایان جمع‌بندی ذکر شده است.در این مجموعه اشاره گذرا به مسأله حق و باطل شده تا هر چه بیشتر رهروان حق با مظاهر زیبایی حق آشنا شوند و چهره زشت باطل را که خود را در لباس حق پنهان کرده است بشناسند و به دام آن گرفتار نشوند. به امید پیروزی حق بر باطل

تحقیق حاضر با هدف بررسی رابطه دینداری و سبک زندگی انجام شده است. همچنین رابطه بین ابعاد دو متغیر (دینداری و سبک زندگی) مطالعه شده است. برای تبیین رابطه بین متغیر مستقل(دینداری) و متغیر وابسته(سبک زندگی) ازنظریه‌های دورکیم، وبر و بوردیو استفاده شده است.روش این تحقیق پیمایش بوده و اطلاعات توسط پرسشنامه جمع آوری شده است. جمعیت این پژوهش دانشجویان دانشگاه خوارزمی تهران ( واحد کرج) در سال تحصیلی 92-91 بوده است، که تعداد 397 نفر از آنان به عنوان نمونه انتخاب شدند. توصیف اغلب متغیرهابر اساس میانگین استاندارد شده ارائه شده است. نتایج به دست آمده از آمار توصیفی نشان داده است که بیش از نصفی (51%) از جمعیت نمونه،دارای میزان دینداری بالایی بوده‌اند ، و سایر افراد نمونه(حدود 45%)نیز دارای دینداری متوسطی بوده‌اند و تنها 3%از پاسخگویان دینداری ضعیفی داشته‌‌اند.بنابراین جمعیت نمونه این تحقیق دارای دینداری نسبتا بالایی بوده است. در بررسی سبک زندگی نیز نتایج توصیفی نشان داده است که اکثر افراد پاسخگو در حد متوسطی رفتارهای زیست محیطی را رعایت می‌کنند،بیشترین مصرف رسانه‌ای آنان مربوط به ماهواره و اینترنت بوده است؛ در مدیریت بدن، زنان مدیریت بدن بالاتری نسبت به مردان داشته‌اندو در نحوه گذران اوقات فراغت، شیوه-های رسانه‌محور و جمع‌گرایانه بیشترین زمان فراغتی نمونه تحقیق را به خود اختصاص داده است.جهت بررسی فرضیه های تحقیق از آزمون‌های دو متغیره و چند متغیره استفاده شد. نتایج آزمون‌های دو متغیره نشان داد؛ بین دینداریورفتار زیست‌محیطی، مدیریت بدن، مصرف رسانه‌ای و نحوه گذران اوقات فراغت رابطه معنی داری در سطح اطمینان 99 درصد وجود دارد؛ بدین ترتیب تمامی فرضیات پژوهش تایید شدند؛ همچنین ابعاد مختلف دینداری نیز تاثیرات متفاوتی روی سبک زندگی افراد داشته است.در مطالعه رابطه متغیرهای زمینه‌ایبا سایر متغیرهای تحقیق،پایگاه اقتصادی- اجتماعیفقط با ابعاد اخلاقی و عبادی دینداری، رفتار زیست‌محیطی، اوقات فراغت تفریح محور و مصرف ماهواره دارای رابطه معنادار بوده‌ است. متغیر جنس، تنها با مدیریت بدن و بعد عبادی دینداری دارای رابطه معنادار بوده‌ است و در نهایت متغیر تاهل، فقط بارفتار زیست محیطی و بعد عبادی دینداری رابطه معنادار داشته است. نتایج نهایی تحقیق نشان داد که دین، همچون گذشته به عنوان نهادی ریشه‌دار در تعیین سبک زندگی افراد موثر است، اگرچه ممکن است بسیاری از تغییرات و نوسانات در ارزش‌های دینی رخ دهد اما در نهایت دین به عنوان یک الگوی ارزشی بنیادین در ایران بر بسیاری از جنبه‌های زندگی افراد تاثیرگذار می‌باشد.این یافته‌ها دلالت‌های نظری بوردیو در خصوص تاثیر سرمایه فرهنگی بر سبک زندگی، دورکیم درباره دین به مثابه الگویی از معنابخشی و وبر در مورد تاثیر دینداری‌های مختلف بر رفتارها و کنش‌ها را تایید کرده است.کلید واژه‌ها: دینداری، رفتار زیست محیطی، مدیریت بدن،مصرف رسانه‌ای، نحوه گذران اوقات فراغت.

از زمان نزول قرآن کریم تا امروز دانشمندان مسلمان از قبیل متکلمان، فلاسفه، مفسران، اصولیان، عرفا و علمای بلاغت در زمینه ی تبیین ویژگی ها و أسرار این معجزه ی بیانی تلاش کرده اند. یکی از مواردی که در کانون توجه آنها بوده، مسأله مجاز و استعاره است. چیزی که در میان همه ی ملل از ارکان مسائل زیبا شناختی در حوزه ی ادبیات به شمار می آید. نکته قابل توجه در باب پژوهش های مربوط به مجاز و استعاره در قرآن کریم این است که در این زمینه بیشتر رویکردهای کلامی، فلسفی و منطقی حاکم بوده، و غالباً این مباحث منشأ بسیاری از مشاجرات و مجادلات کلامی گشته است، و در نتیجه به وجوه زیبا شناختی آن کمتر پرداخته شده است. از این روی نگارنده بر آن شد تا در حد دانش، توان و امکانات محدود خود در باب زیبا شناسی استعاره در قرآن که کار مستقلی هم تاکنون در این زمینه صورت نگرفته، قدمی بردارد و به مطالعه و تتبع بپردازد، و حاصل کار خود را عرضه بدارد. در این راه یکی از مسائلی که توجه نگارنده را به خود جلب کرد، و قرن ها پیش نیز عبدالقاهر جرجانی بدان تفطن یافته بود؛ این بود که در بعضی از مهم ترین عبارات استعاری قرآن کریم، راز زیبایی و جمال فقط در کانون استعاره نیست، بلکه به ویژگی های سبکی و اسلوبی دیگری نیز وابسته است، و تمرکز ما در این رساله بیشتر بر این جنبه ها بوده است. این ویژگی ها هم در کانون استعاره یافت می شوند و هم در فضای پیرامون آن. از آن جمله است دلالت های ضمنی و جنبی واژه ها در سطوح و حوزه های گوناگون و نیروی تخییلی، القایی و عاطفی آنها، سایه های معنایی، موسیقی سیاق، گفتگو، حرکت، پویایی تصاویر و تداعی تصویرها؛ و نیز آشنایی زدایی، حس آمیزی، پارادکس، و جنبه های دراماتیک، دلالت های صوتی واژگان و حروف... و بالأخره اسلوب تقابل که برای نخستین بار در زمینه ی زیبا شناسی استعاره در قرآن کریم در این رساله به کار گرفته شده است، و پژوهنده معتقد است که تقابل های متضاد در مقایسه با تقابل های متناسب و همخوان بر شدت تنش در کانون استعاره می افزاید، و در مجموع منظومه ای جمالی فراهم می آید که در مرکز آن خورشید منظومه ی قرآنی، یعنی رحمت الهی که در ارکان جمیع کائنات سریان دارد، می درخشد. همان که به همه چیز وجود و به هر عبارت و استعارتی معنی می بخشد، و همه ی تقابلات در آن حل و محو می شود، و بدین گونه نشانه ها به معنی حقیقی خود تأویل می گردند.باری نگارنده کوشیده است در این رساله از منظری تازه به امهات استعاره های قرآنی که از دیر باز در بین علمای بلاغت مطرح بحث بوده، بنگرد و دریچه ای دیگر از زیبایی شناسی قرآن کریم را به روی خواننده بگشاید. این منظر هم زیبایی شناسی دریافت را مد نظر داشته و هم زیبایی شناسی تأثیر را. و در نهایت امیدوار است بدین وسیله گامی هر چند کوچک و ناچیز در نشان دادن نظم معجزه آسای قرآن کریم برداشته باشد .

برای کشف ابعاد علمی و فنی استدلالهای قرآن درباره معاد، مقایسه مضامین و مفاد آیات کلام الله با قالبها و شکلهای منطقی استدلال؛ لازم وضروری به نظر می رسد. همچنین تقریر صحیح استدلالهای قرآن باعث فهم بهتر آیات و جلوگیری از تفسیر برأی نیز خواهد گردید. لزوم تفکیک استدلالهای قرآن درباره معاد از سایر استدلالهای مشابه آنها در علم کلام از دیگر ضرورت ها و اهداف این پایان نامه است.تحقیق حاضر در واقع نوعی پژوهش میان رشته ای در عرصه تفسیر قرآن از یک سو و علم منطق از سوی دیگر است. به طور خاص، مفهوم"استدلالِ قرآن" یک مفهوم کلیدی و موثّر در سرتاسر تحقیق حاضر است و به همین جهت در فصل اول به تبیین و تعریف این مفهوم پرداخته و به بیان تفاوت آن با مفهوم"استدلال با قرآن" اهتمام ورزیده ایم. استدلالهای قرآن درباره معاد به صورت تمثیل، قیاس اقترانی و قیاس استثنایی قابل تقریر می باشد.